Ordinário da Santa Missa no Rito Extraordinário | VETUS ORDO

 Ordinário da Santa Missa no Rito Extraordinário | VETUS ORDO

ORDO MISSÆ

PREPARAÇÃO E PARAMENTAÇÃO


Deve-se conferir a antífona de entrada, os ministros e as vestes preparadas para cada um.

Antes da Missa, o sacerdote lava as mãos, se paramenta com o amito, a alva, o cíngulo, o manípulo, a estola e por fim, a casula. A paramentação é feita com solenidade pelo sacerdote.

AO LAVAR AS MÃOS:

Da, Domine, virtutem manibus meis ad abstergendam omnem maculam; ut sine pollutione mentis et corporis valeam tibi servire.

Dai às minhas mãos, Senhor, o poder de apagar toda mácula: para que eu vos possa servir sem mácula do corpo e da alma

AO COLOCAR O AMITO:

Impone, Domine, capiti meo galeam salutis, ad expugnandos diabolicos incursus.

Colocai, Senhor, na minha cabeça o elmo da salvação para que possa repelir os golpes de Satanás.

AO COLOCAR A ALVA:

Dealba me, Domine, et munda cor meum; ut, in sanguine Agni dealbatus, gaudiis perfruar sempiternis.

Revesti-me, Senhor, com a túnica de pureza, e limpai o meu coração, para que, banhado no Sangue do Cordeiro, mereça gozar das alegrias eternas.

 AO COLOCAR O CÍNGULO:

Praecinge me, Domine, cingulo puritatis, et exstingue in lumbis meis humorem libidinis; ut maneat in me virtus continentiae et castitatis.

Cingi-me, Senhor, com o cíngulo da pureza, e extingui nos meus rins o fogo da paixão, para que resida em mim a virtude da continência e da castidade.

AO COLOCAR O MANÍPULO:

Merear, Domine, portare manipulum fletus et doloris; ut cum exsultatione recipiam mercedem laboris.

Fazei, Senhor, que mereça trazer o manípulo do pranto e da dor, para que receba com alegria a recompensa do meu trabalho.

AO COLOCAR A ESTOLA:

Redde mihi, Domine, stolam immortalitatis, quam perdidi in praevaricatione primi parentis; et, quamvis indignus accedo ad tuum sacrum mysterium, merear tamen gaudium sempiternum.

Restitui-me, Senhor, a estola da imortalidade, que perdi na prevaricação do primeiro pai, e, ainda que não seja digno de me abeirar dos Vossos sagrados mistérios, fazei que mereça alcançar as alegrias eternas

AO COLOCAR A CASULA:

Domine, qui dixisti: Iugum meum suave est, et onus meum leve: fac, ut istud portare sic valeam, quod consequar tuam gratiam. Amen.

Senhor, que dissestes: O meu jugo é suave e o meu peso é leve, fazei que o suporte de maneira a alcançar a Vossa graça. Amém

PROCISSÃO DE ENTRADA


Forma-se a procissão: turiferário com turíbulo fumegante, crucífero ladeado por acólitos com velas acesas, subdiácono com o evangeliário, outros diáconos e por fim o celebrante e o mestre de cerimônias ao seu lado. Todos os fiéis ficam de pé. A procissão de entrada se dá em completo silêncio.

Ao chegar ao presbitério, todos fazem inclinação profunda ou genuflexão caso o Santíssimo Sacramento se encontre no Tabernáculo.

O subdiácono põe o Evangeliário no meio do altar.

O sacerdote sobe os degraus, beija o altar.
O sacerdote desce aos pés do altar, e voltado para ele, começa em voz clara a rezar as orações ao pé do altar, junto aos assistentes em voz baixa, enquanto o coro canta o Intróito solenemente em gregoriano

ORAÇÕES AO PÉ DO ALTAR 


O sacerdote inicia as orações ao pé do altar:

Sac: In nómine Patris,  et Fílii, et Spíritus Sancti. 
Assistentes: Amen

Sac: Introíbo ad altare Dei.
AssistentesAd Deum qui lætíficat juventútem meam.

Sac: Júdica me, Deus, et discérne causam meam de gente non sancta: ab hómine iniquo et dolóso érue me.
AssistentesQuia tu es, Deus, fortitúdo mea: quare me repulísti, et quare tristis incédo, dum afflígit me inimícus?

Sac: Emítte lucem tuam et veritátem tuam: ipsa me deduxérunt, et adduxérunt in montem sanctum tuum et in tabernácula tua.
Assistentes Et introíbo ad altáre Dei: ad Deum, qui lætíficat juventútem meam.

Sac: Confitébor tibi in cíthara, Deus, Deus meus: quare tristis es, ánima mea, et quare contúrbas me?
Assistentes: Spera in Deo, quóniam adhuc confitébor illi: salutáre vultus mei, et Deus meus.

Sac: Glória Patri, et Fílio, et Spirítui Sancto.
AssistentesSicut erat in princípio, et nunc, et semper: et in sǽcula sæculórum. Amen.

O Celebrante repete a Antífona:
Sac: Introíbo ad altáre Dei.
AssistentesAd Deum, qui lætíficat juventútem meam.

O Celebrante fazendo o sinal da cruz diz:
Sac: Adjutórium nostrum  in nómine Dómini.
AssistentesQui fecit cælum et terram.

Profundamente inclinado, o Celebrante diz o Confíteor, humilhando-se publicamente:

Sac: Confíteor Deo omnipoténti, beátæ Maríæ semper Vírgini, beáto Michaéli Archángelo, beáto Joánni Baptístæ, sanctis Apóstolis Petro et Paulo, ómnibus Sanctis, et vobis, fratres: quia peccávi nimis cogitatióne, verbo et ópere: aqui baterá no peito três vezes, dizendo: mea culpa, mea culpa, mea máxima culpa. Ideo precor beátam Maríam semper Vírginem, beátum Michaélem Archángelum, beátum Joánnem Baptístam, sanctos Apóstolos Petrum et Paulum, omnes Sanctos, et vos, fratres, oráre pro me ad Dóminum, Deum nostrum.
AssistentesMisereátur tui omnípotens Deus, et, dimíssis peccátis tuis, perdúcat te ad vitam ætérnam.

O Celebrante diz:
Sac: Amen.

Os ministros dizem o confiteor:
AssistentesConfíteor Deo omnipoténti, beátæ Maríæ semper Vírgini, beáto Michaéli Archángelo, beáto Joánni Baptístæ, sanctis Apóstolis Petro et Paulo, ómnibus Sanctis, et tibi, pater: quia peccávi nimis cogitatióne, verbo et ópere: aqui baterá no peito três vezes, dizendo: mea culpa, mea culpa, mea máxima culpa. Ideo precor beátam Maríam semper Vírginem, beátum Michaélem Archángelum, beátum Joánnem Baptístam, sanctos Apóstolos Petrum et Paulum, omnes Sanctos, et te, pater, oráre pro me ad Dóminum, Deum nostrum.

O Celebrante, juntando as mãos, diz:
Sac: Misereátur vestri omnípotens Deus, et, dimíssis peccátis vestris, perdúcat vos ad vitam ætérnam.
Assistentes Amen.

Fazendo o sinal da cruz, diz:
Sac: Indulgéntiam,  absolutiónem et remissiónem peccatórum nostrórum tríbuat nobis omnípotens et miséricors Dóminus.
AssistentesAmen.

Inclinado, prossegue:
Sac: Deus, tu convérsus vivificábis nos.
Assistentes Et plebs tua lætábitur in te.

Sac: Osténde nobis, Dómine, misericórdiam tuam.
Assistentes Et salutáre tuum da nobis.

Sac: Dómine, exáudi oratiónem meam.
AssistentesEt clamor meus ad te véniat.

Sac: Dóminus vobíscum.
AssistentesEt cum spíritu tuo.

O Celebrante sobe os degraus ao altar, dizendo em voz baixa:
Sac: Orémus,
Aufer a nobis, quǽsumus, Dómine, iniquitátes nostras: ut ad Sancta sanctórum puris mereámur méntibus introíre. Per Christum, Dóminum nostrum. Amen.
Com as mãos juntas, inclinado sobre o altar, o Sacerdote diz:
Orámus te, Dómine, per mérita Sanctórum tuórum, beija o altar no meio quorum relíquiæ hic sunt, et ómnium Sanctórum: ut indulgére dignéris ómnia peccáta mea. Amen.

PRIMEIRA PARTE: ANTE-MISSA 


INCENSAÇÃO

O turiferário (ou diácono na missa solene) traz o turíbulo, o sacerdote o abençoe e incensa a cruz e o altar segundo as rubricas.

O celebrante vai para o lado da Epístola, e lê o Introito. Canto solene de entrada, o Intróito como que enuncia o tema geral da Missa ou solenidade do dia. Às primeiras palavras, todos se benzem, ao mesmo tempo em que o celebrante.

KYRIE ELEISON

Em seguida, para o canto do Kyrie, permanece de pé diante do altar. Se for recitado, o recita com os assistentes.

Sac: Kyrie eléison. 
AssistentesKyrie eléison. 
Sac: Kyrie eléison. 

AssistentesChriste eléison. 
Sac: Christe eléison. 
AssistentesChriste eléison. 

Sac: Kyrie eléison. 
AssistentesKyrie eléison
Sac: Kyrie eléison. 

GLORIA IN EXCELSIS DEO

Para o canto do Gloria in excelsis Deo, ele dirige-se e permanece ao centro do altar, entoa solenemente. Se for recitado, permanece diante do altar e o recita com os assistentes.

Canto de alegria, o Gloria in excelsis só se diz nas missas de caráter festivo: Domingos (fora do Advento, Septuagésima e Quaresma), Tempos do Natal, Tempo Pascal, festas de Nosso Senhor, da Santíssima Virgem, dos Anjos e dos Santos, e Missas votivas solenes. Omite-se em todas as outras Missas. 

GLÓRIA IN EXCÉLSIS DEO, 
et in terra pax homínibus  bonæ voluntátis. 
Laudámus te, benedícimus te, adorámus te, 
glorificámus te, 
grátias ágimus tibi 
propter magnam glóriam tuam: 
Dómine Deus, Rex cæléstis, 
Deus Pater omnípotens. 
Dómine Fili unigénite, Jesu Christe; 
Dómine Deus, Agnus Dei, Fílius Patris:
 Qui tollis peccata mundi, miserére nobis; 
qui tollis peccáta mundi, súscipe deprecatiónem nostram; 
qui sedes ad déxteram Patris, miserére nobis. 
Quóniam tu solus Sanctus, tu solus Dóminus, 
 tu solus Altíssimus, Jesu Christe,
cum Sancto Spíritu: ✠ in glória Dei Patris.
 Amen. 

O celebrante beija o altar, volta-se ao povo e diz:
Sac: Dóminus vobíscum.
AssistentesEt cum spíritu tuo.

COLETA

O celebrante, diante do missal, recita a coleta. Breve oração que resume e apresenta a Deus os votos de toda a assembléia, votos estes sugeridos pelo mistério ou solenidade do dia.  

Sac: ...per ómnia sǽculua sæculórum. 
AssistentesAmen.

EPÍSTOLA 

Nas Missas solenes, a Epístola é cantada pelo subdiácono. Nas outras é lida pelo celebrante. 
Ao final da mesma, se diz:
Assistentes: Deo Grátias!

GRADUAL, ALELUIA, TRACTO

No Tempo da Septuagésima, o Alleluia é substituído pelo Tracto. No Tempo Pascal, omite-se o Gradual, e dizem-se dois Alleluia. 

EVANGELHO

Se for o diácono a proclamar o evangelho, se ajoelha diante do altar e recita o Munda cor. Após, se aproxima do sacerdote e de pé, estando profundamente inclinado, pede-lhe a benção, dizendo:

Diác: Jube, domne, benedicere.
Sac: Dóminus sit in corde tuo et in lábiis tuis: ut digne et cpmpeténter annúnties Evangélium suum: In nómine Patris, et Fílii, et Spíritus Sancti. Amen.

Por fim, beija a mão do sacerdote, toma o Evangeliário que está no meio do altar e se dirige para o lado esquerdo do altar com os ministros com as velas acesas e o turíbulo fumegante e proclama o Santo Evangelho.

Após proclamar o Evangelho, o diácono leva o Evangeliário ao sacerdote, para que este o beije e diga Per evangelica dicta.

Por fim, o diácono recebe o turíbulo e incensa o sacerdote com três ductos duplos.

O celebrante, ao meio do altar, profundamente inclinado, diz em voz baixa: 
Sac: Munda cor meum ac lábia mea, omnípotens Deus, qui lábia Isaíæ prophétæ cálculo mundásti igníto: ita me tua grata miseratióne dignáre mundáre, ut sanctum Evangélium tuum digne váleam nuntiáre. Per Christum Dómine nostrum. Amem. 

Jube, Dómine, benedicere. Dóminus sit in corde meo et in lábiis meis: ut digne et competénter annúntiem Evangélium suum. Amen.

O sacerdote passa para o lado esquerdo do altar, e lê ou canta o Evangelho. Toda a assistência está de pé. Às primeiras palavras "Sequentia" faz-se o sinal da cruz na testa, na boca e no peito. Proclamação solene da Palavra de Deus. Ponto culminante desta primeira parte da Missa, a leitura ou canto do Evangelho é revestida da maior solenidade. O respeito para com ele, exige seja escutado de pé. Nas Missas solenes, o livro é levado honorificamente em procissão. É incensado antes de começar a leitura; e, terminada ela, é reverentemente beijado pelo celebrante.
Sac: Dóminus vobíscum.
AssistentesEt cum spíritu tuo.

Sac: Sequéntia Sancti Evangélii  secúndum (Iohannem; Matthaeum; Lucam; Marcum).
AssistentesGlória tibi, Dómine.

No fim da proclamação do evangelho, responde-se:

Assistentes: Laus tibi, Christe.

O celebrante beija o sagrado texto, dizendo em voz baixa: 

Sac: Per evangélica dicta deleántur nostra delícta. 

CREDO

O celebrante vai ao meio do altar e diz o Credo. Este só se diz aos domingos, nas festas de 1a. classe, nas festas de Nosso Senhor, de Nossa Senhora, nas festas natalícias (nascimento para o céu) dos Apóstolos e Evangelistas, dos Doutores da Igreja e nas missas votivas solenes.

CREDO in unum Deum, Patrem omnipoténtem,
 factórem cæli et terræ,
 visibílium ómnium et invisibílium. 
Et in unum Dóminum Jesum Christum, 
Fílium Dei unigenitum. 
Et ex Patre natum ante ómnia sæcula. 
Deum de Deo, lumen de Lúmine, 
Deum verum de Deo vero.
Génitum, non factum, consubstantiálem Patri:
per quem ómnia facta sunt. 
Qui propter nos hómines et propter nostram salútem descéndit de cælis.

(todos se ajoelham)

 ET INCARNATUS EST DE SPIRITU SANCTO EX MARIA VIRGINE: ET HOMO FACTUS EST. 

(todos se levantam)

Crucifíxus étiam pro nobis : sub Póntio Piláto 
passus, et sepúltus est. 
Et resurréxit tértia die, secundum Scriptúras. 
Et ascéndit in cælum: sedet ad déxteram Patris.
 Et íterum ventúrus est cum glória judicáre vivos et mórtuos: 
cujus regni non erit finis. 
Et in Spíritum Sanctum, Dóminum et vivificántem: 
qui ex Patre, Filióque procédit. 
Qui cum Patre, et Fílio simul adorátur, et conglorificátur:
 qui locutus est per Prophétas.
 Et unam, sanctam, cathólicam et apostólicam Ecclésiam. 
Confíteor unum baptísma in remissiónem peccatórum. 
Et exspécto resurrectiónem mortuórum. 
Et vitam  ventúri sæculi. / Amen. 

SEGUNDA PARTE: SACRIFÍCIO

OFERTÓRIO 

Preparação para o Sacrifício 

Com o Ofertório, começa a segunda parte da Missa ou Sacrifício propriamente dito. O celebrante volta-se ao povo com esta saudação:
Sac: Dóminus vobíscum.
AssistentesEt cum spíritu tuo.
 
                                    O sacerdote recita a oração do ofertório em voz baixa.

Nas Missas solenes, enquanto o coro canta a antífona do Ofertório, o subdiácono leva para o altar o cálice e a patena com a hóstia, que o diácono apresenta ao celebrante. O acólito leva as galhetas com o vinho e a água. 

O sacerdote oferece o pão, dizendo em voz baixa:

Sac: Súscipe, sancte Pater, omnípotens æterne Deus, hanc immaculatám hóstiam, quam ego indígnus fámulus tuus óffero tibi, Deo meo vivo et vero, pro innumerabílibus peccátis, et offensiónibus, et negligéntiis meis, et pro ómnibus circumstántibus, sed et pro ómnibus fidélibus Christiánis vivis atque defúnctis: ut mihi, et illis profíciat ad salútem in vitam ætérnam. Amen.

Ao lado direito do altar, o celebrante deita vinho no cálice, a que mistura umas gotas de água, dizendo a seguinte oração:

Sac: Deus,  qui humánæ substántiæ dignitátem mirabíliter condidísti, et mirabílius reformásti: da nobis per hujus aquæ et vini mystérium, ejus divinitátis esse consórtes, qui humanitátis nostræ fíeri dignátus est párticeps, Jesus Christus Filius tuus Dóminus noster: Qui tecum vivit et regnat in unitáte Spíritus Sancti Deus: per ómnia sæcula sæculórum. Amen.

No meio do altar, o celebrante faz o oferecimento do cálice, dizendo em voz baixa: 

Sac: Offérimus tibi, Dómine, cálicem salutáris, tuam deprecántes cleméntiam: ut in conspéctu divínæ maiestátis tuæ, pro nostra et totíus mundi salúte, cum odóre suavitátis ascéndat. Amen.

Depois, inclinando-se diz:

Sac: In spíritu humilitátis et in ánimo contríto suscipiámur a te, Dómine: et sic fiat sacrifícum nostrum in conspéctu tuo hódie, ut pláceat tibi, Dómine Deus.

O sacerdote se ergue e profere invocação do Espírito Santo sobre as oblatas, fazendo o sinal da cruz sobre elas: 

Sac: Veni, Sanctificátor, omnípotens ætérne Deus: et bénedic   hoc sacrifícum, tuo sancto nómini præparátum.

INCENSAÇÃO


Segue-se, nas Missas solenes, o rito da incensão. São incensadas primeiro as oblatas, depois a cruz, o altar, celebrante, ministros e fiéis. 

BENÇÃO DO INCENSO

O turiferário (nas missas solenes ou cantadas, o diácono intervém e entrega o turíbulo ao sacerdote) leva o turíbulo até o sacerdote para que ele abençoe o incenso que será queimado, dizendo: 

Sac: Per intercessiónem beati Michaëlis archangeli, stantis a dextris altáris incénsi, et ómnium electórum suórum, incénsum istud dignétur Dóminus bene ✠ dícere, et in odórem suavitátis accípere. Per Christum Dóminum nostrum. Amen.

O celebrante incensa primeiro as oblatas, dizendo: 

Sac: Incénsum istud, a te benedíctum, ascéndat ad te, Dómine, et descéndat super nos misericórdia tua. 

Em seguida incensa a cruz e o altar, dizendo entretanto os seguintes versículos, tirados do Salmo 140:

Sac: Dirigátur, Dómine, orátio mea, sicut incénsum in conspéctu tuo: elevátio mánuum meárum sacrifícium vespertínum. Pone, Dómine, custódiam ori meo, et óstium circumstántiæ lábiis meis: ut non declínet cor meum in verba malítiæ, ad excusándas excusatíones in peccátis. 

O celebrante entrega o turíbulo ao diácono, dizendo:

Sac: Accéndat in nobis Dóminus ignem sui amóris, et flammam ætérne caritatis. Amen 

O diácono incensa o celebrante com três ductos duplos, e depois o clero, começando pelo subdiácono com um ducto duplo Por fim, incensa-se os ministros sagrados que estiverem no coro e a assembleia, esta é incensada com três ductos simples. 
Nas Missas de defuntos, é incensado só o celebrante.

LAVABO

O lavar as mãos simboliza a pureza da alma, necessária para oferecer o santo Sacrifício. O celebrante vai à direita do altar e lava as mãos, dizendo entretanto os seguintes versículos do salmo 25: 

Sac: Lavábo inter innocéntes manus meas: et circúmdabo altáre tuum, Dómine. Ut aúdiam vocem láudis: et enárrem univérsa mirabíla tua. Dómine, diléxi decórem domus tuæ: et locum habitatiónis glóriæ tuæ. Ne perdas cum ímpiis, Deus, ánimam meam: et cum viris sánguinum vitam meam. In quorum mánibus iniquitátes sunt: déxtera eórum repléta est munéribus. Ego autem in innocéntia mea ingréssus sum: rédime me, et miserére mei. Pes meus stetit in dirécto: in ecclésiis benedícam te, Dómine. Glória Patri, et Filio, et Spirítui Sancto. Sicut erat in princípio, et nunc, et semper: et in sæcula sæculórum. Amen.

Nas Missas de defuntos e do Tempo da Paixão omite-se o Gloria Patri. 

ORAÇÃO À SANTÍSSIMA TRINDADE

Inclinado, ao meio do altar, o celebrante diz:

Sac: Súscipe, sancta Trínitas, hanc oblatiónem, quam tibi offérimus ob memóriam passiónis, resurrectíonis, et ascensíonis Jesu Christi, Dómini nostri, et in honórem beátæ Maríæ semper Vírginis, et beáti Ioánnis Baptístæ, et sanctórum apostolórum Petri et Pauli, et istórum, et ómnium Sanctórum: ut illis profíciat ad honórem, nobis autem ad salútem: et illi pro nobis intercédere dignéntur in cælis, quorum memóriam ágimus in terris. Per eúmdem Christum Dóminum nostrum. Amen.

Voltando-se para a assistência, o celebrante convida-a a orar com ele: 

ORATE FRATRES

O sacerdote diz em voz alta ao povo:

Sac: Oráte fratres, ut meum ac vestrum sacrifícium acceptábile fiat apud Deum Patrem omnipoténtem.
AssistentesSuscípiat Dóminus sacrificíum de mánibus tuis ad laudem et glóriam nóminis sui, ad utilitátem quoque nostram, totiúsque Ecclésiæ suæ sanctæ.

O celebrante responde, em voz baixa:

Sac: Amen.

Em seguida lê a Secreta. À Secreta principal, podem, em certas Missas, ajuntar-se outras, em número igual e segundo as mesmas regras da Coleta.

SECRETA

O sacerdote reza a secreta em voz baixa:

Sac: ...per ómnia sǽculua sæculórum. 
AssistentesAmen.



CÂNON 

Oblação do Sacrifício 

O Cânon constitui a parte central da Missa. Com o Prefácio, começa a grande prece eucarística, a solene oração sacerdotal da Igreja e oblação propriamente dita do Sacrifício. Curto diálogo introdutório entre o celebrante e a assembléia desperta nas almas os sentimentos de ação de graças que convêm à celebração dos santos mistérios.

Sac: Dóminus vobíscum.
AssistentesEt cum spiritu tuo.
Sac: Sursum corda.
AssistentesHabémus ad Dóminum.
Sac: Grátias agámus Dómino Deo nostro
AssistentesDignum et justum est.

PREFÁCIO DA SANTÍSSIMA TRINDADE 

Diz-se nas festas e nas Missas votivas da SS. Trindade, em todos os Domingos do ano, menos nas festas que tiverem próprio:

Sac: Vere dignum et justum est, æequum et salutáre, nos tibi semper et ubíque grátias ágere : Dómine sancte, Pater omnípotens, ætérne Deus : Qui cum unigénito Filio tuo et Spiritu Sancto unus es Deus, unus es Dóminus : non in uníus singularitáte persónae, sed in uníus Trinitáte substántiae. Quod enim de tua glória, revelánte te, crédimus, hoc de Fílio tuo, hoc de Spíritu Sancto sine differéntia discretiónis sentímus. Ut in confessióne verae sempiternaéque Deitátis, et in persónis propríetas, et in esséntia únitas, et in majestáte adorétur aequálitas. Quam laudant Angeli atque Archángeli, Chérubim quoque ac Séraphim: qui non cessant clamáre quotídie, una voce dicéntes:
Sanctus, Sanctus, Sanctus, Dóminus Deus Sábaoth. Pleni sunt cæli et terra glória tua. Hosanna in excélsis. Benedíctus qui venit in nómine Dómini. Hosánna in excélsis.

CONTINUAÇÃO DO CÂNON

O celebrante, profundamente inclinado, beija o altar e continua a grande oração sacerdotal.

Sac: Te igitur, clementíssime Pater, per Jesum Christum Fílium tuum, Dóminum nostrum, súpplices rogámus ac pétimus, uti accépta hábeas, et benedícas, hæc ✠ dona, hæc  múnera, hæc sancta  sacrifícia illibáta;

In primis, quæ tibi offérimus pro Ecclésia tua sancta cathólica: quam pacificáre, custódire, adunáre et régere dignéris toto orbe terrárum: una cum fámulo tuo Papa nostro Benedictus et Antístite nostro Ioannes Carolus et ómnibus orthodóxis, atque cathólicæ et apostólicæ fídei cultóribus.

Memento dos vivos 

Sac: Meménto, Dómine, famulórum, famularúmque tuárum N. et N. et ómnium circumstántium, quórum tibi fides cógnita est, et nota devótio, pro quibus tibi offérimus: vel qui tibi ófferunt hoc sacrificium laudis pro se, suísque ómnibus: pro redemptióne animárum suárum, pro spe salútis, et incolumitátis suæ: tibíque reddunt vota sua ætérno Deo, vivo et vero.  

Memória dos Santos 

Ver nas seções a seguir, as alterações próprias de certas festas.

Sac: Communicántes, et memóriam venerántes, in primis gloriósæ semper Vírginis Maríæ, Genitrícis Dei et Dómini nostri Jesu Christi: **

No dia de Natal e durante a Oitava:

Communicántes, et diem sacratissimum (noctem sacratissimam) celebrantes, quo (qua) beatæ Mariæ intemerata virginitas huic mundo edidit Salvatorem, et memóriam venerántes, in primis ejusdem gloriósæ semper Vírginis Maríæ, Genitrícis Dei et Dómini nostri Jesu Christi: **

Na festa da Epifania:

Communicántes, et diem sacratissimum celebrantes, quo Unigenitus tuus, in tua tecum gloria coæternus, in veritate carnis nostræ visibiliter corporalis apparuit: sed et memóriam venerántes, in primis gloriósæ semper Vírginis Maríæ, Genitrícis ejúsdem Dei et Dómini nostri Jesu Christi: **

Desde a Vigília pascal até ao Sábado «in albis»: 

Communicántes, et diem sacratissimum (noctem sacratissimam) celebrantes, Resurrectionis Dominui nostri Jesu Christi secundum carnem: sed et memóriam venerántes, in primis gloriósæ semper Vírginis Maríæ, Genitrícis Dei et Dómini nostri Jesu Christi: **

Na festa da Ascensão:

Communicántes, et diem sacratissimum celebrantes, quo Dominus noster, unigenitus Filius tuus, unitam sibi fragilitatis nostræ substantiam in gloriæ tuæ dextera collocavit: sed et memóriam venerántes, in primis gloriósæ semper Vírginis Maríæ, Genitrícis Dei et Dómini nostri Jesu Christi: **

Desde a Vigília do Pentecostes até ao sábado seguinte: 

Communicántes, et diem sacratissimum Pentecostes celebrantes, quo Spíritus sanctus Apostolis innumeris linguis apparuit: sed et memóriam venerántes, in primis gloriósæ semper Vírginis Maríæ, Genitrícis Dei et Dómini nostri Jesu Christi: **

 Sac: ** sed et beáti Ioseph, eiúsdem Vírginis Sponsi, et beatórum Apostolórum ac Mártyrum tuórum, Petri et Pauli, Andréæ, Iacóbi, Ioánnis, Thomæ, Iacóbi, Philíppi, Bartholomæi, Matthæi, Simónis, et Thaddæi, Lini, Cleti, Cleméntis, Xysti, Cornélii, Cypriáni, Lauréntii, Chrysógoni, Ioánnis et Pauli, Cosmæ et Damiáni, et ómnium Sanctórum tuórum; quorum méritis precibusque concédas, ut in ómnibus protectiónis tuæ muniámur auxílio. Per eúndem Christum Dóminum nostrum. Amen.

Estendendo as mãos sobre as oblatas, o celebrante diz:  

Sac: Hanc igitur oblatiónem servitutis nostræ, sed et cunctæ familiæ tuæ, quæsumus, Dómine, ut placátus accípias: diésque nostros in tua pace dispónas, atque ab ætérna damnatióne nos éripi, et in electórum tuórum iúbeas grege numerári. Per Christum Dóminum nostrum. Amen.

Da Vigília pascal ao sábado e desde a Vigília do Pentecostes até ao sábado seguinte, diz-se:

Sac: Hanc ígitur oblatiónem servitútis nostræ, sed et cunctæ familiæ tuæ, quam tibi offerimus pro his quoque, quos regenerare dignatus es ex aqua et Spíritu Sancto, tribuens eis remissiónem omnium peccatórum: * 

O celebrante abençoa as oblatas dizendo:

Sac: Quam oblatiónem tu, Deus, in ómnibus, quæsumus,   benedíctam, adscríptam,  ✠ ratam, rationábilem, acceptabilémque fácere dignéris: ut nóbis Corpus, et  ✠ Sanguis fiat dilectíssimi Fílii tui Dómini nostri Iesu Christi. 

CONSAGRAÇÃO 

Inclina-se sobre o altar, e profere as palavras da consagração da Hóstia. Em seguida adora-a, e eleva-a aos olhos dos assistentes, para que todos a adorem em silêncio. O mesmo faz, depois, para a consagração do Cálice. O sacerdote genuflete antes e depois de elevar o Corpo do Senhor.

Sac: Qui pridie quam paterétur, accépit panem in sanctas ac venerábiles manus suas, et elevátis óculis in cælum ad te Deum Patrem suum omnipoténtem, tibi grátias agens, benedíxit, fregit, dedítque discípulis suis, dicens: Accípite, et manducáte ex hoc omnes...

Consagração do Cálice:

O sacerdote genuflete antes e depois da elevação do Preciosíssimo Cálice

Sac: Símili modo postquam cænátum est, accípiens et hunc præclárum cálicem in sanctas ac venerábiles manus suas: item tibi grátias agens, benedíxit, dedítque discipulis suis, dicens: Accípite, et bíbite ex eo omnes...

O celebrante continua depois as orações do Cânon:

Sac: Unde et mémores, Dómine, nos servi tui sed et plebs tua sancta, eiúsdem Christi Fílii tui Dómini nostri, tam beatæ Passiónis, nec non et ab ínferis Resurrectiónis, sed et in cælos gloriósæ Ascensiónis: offérimus præcláræ maiestáti tuæ de tuis donis ac datis, hóstiam  puram, hóstiam  sanctam, hóstiam  immaculátam, Panem  sanctum vitæ ætérnæ, et Cálicem  salútis perpétuæ. 

Supra quæ propítio ac seréno vultu respícere dignéris; et accépta habére, sícuti accépta habére dignatus es múnera puéri tui iusti Abel, et sacrifícium Patríarchæ nostri Abrahæ: et quod tibi óbtulit summus sacérdos tuus Melchísedech, sanctum sacrifícium, immaculátam hóstiam.

Profundamente inclinado, o celebrante diz:

Sac: Súpplices te rogámus, omnípotens Deus, jube hæc perférri per manus sancti Angeli tui in súblime altare tuum, in conspéctu divínæ maiestátis tuæ: ut quoquot ex hac altáris participatióne sacrosánctum Fílii tui  Corpus, et  Sanguinem sumpsérimus, omni benedictióne cælesti et grátia repleámur. Per eumdem Christum Dóminum nostrum. Amen.

Memento dos defuntos

Sac: Meménto étiam, Dómine, famulórum famularúmque tuárum N. et N. qui nos præcessérunt cum signo fídei, et dórmiunt in somno pacis. Ipsis, Dómine, et ómnibus in Christo quiescéntibus, locum refrigérii, lucis et pacis, ut indúlgeas , deprecámur. Per eúmdem Christum Dóminum nostrum. Amen. 

O celebrante bate no peito, dizendo: 

Sac: Nobis quoque peccatóribus fámulis tuis, de multitúdine miseratiónum tuárum sperántibus, partem áliquam, et societátem donáre dignéris, cum tuis sanctis Apóstolis et Martyribus: cum Ioánne, Stéphano, Matthía, Barnaba, Ignátio, Alexándro, Marcellíno, Petro, Felicitáte, Perpétua, Agatha, Lúcia, Agnéte, Cæcília, Anastásia, et ómnibus Sanctis tuis: intra quorum nos consórtium non æstimátor mériti, sed véniæ, quæsumus, largítor admítte. Per Christum Dóminum nostrum. Amem. 

Per quem hæc ómnia Dómine, semper bona creas,   sanctíficas,   vivificas,   benedícis, et præstas nobis. 

DOXOLOGIA FINAL 

O sacerdote descobre o cálice, genuflete e pega a hóstia consagrada e elevando-a ligeiramente sobre o cálice, diz em voz baixa: 

Sac: PER  IPSUM, ET CUM  IPSO, ET IN  IPSO, EST TIBI DEO PATRI  OMNIPOTÉNTI, IN UNITÁTE SPÍRITUS  SANCTI, OMNIS HONOR ET GLÓRIA. 

Em seguida, diz em voz alta:

Sac: ...per ómnia sǽculua sæculórum. 
AssistentesAmen.

COMUNHÃO 

Participação no Sacrifício

Terminado o Cânon, o celebrante diz em voz alta:

Sac: Orémus.
Præceptis salutáribus móniti, et divína institutióne formáti, audemus dícere: 

O sacerdote recita sozinho o Pater noster em voz alta, até a última petição:
"Et ne nos inducas in tentationem."
Se for cantado, o sacerdote canta o Pater noster até a última petição e o povo responde cantando "Sed libera nos a malo".

Sac: Pater noster, qui es in cælis:
Sanctificétur nomen tuum: 
Advéniat regnum tuum: 
Fiat volúntas tua, sicut in cælo, et in terra. 
Panem nostrum quotidiánum da nobis hódie: 
Et dimítte nobis débita nostra, 
sicut et nos dimíttimus debitóribus nostris. 
Et ne nos inducas in tentatiónem, 

AssistentesSed líbera nos a malo.

O celebrante diz  Amen em voz baixa, e continua:

Sac: Líbera nos, quæsumus, Dómine, ab ómnibus malis, prætéritis, præséntibus, et futúris: et intercedénte beáta et gloriósa semper Vírgine Dei Genitríce María, cum beátis Apóstolis tuis Petro et Paulo, atque Andréa, et ómnibus Sanctis, da propítius pacem in diébus nostris: beija a patena ut ope misericórdiæ tuæ adiutí, et a peccáto simus semper líberi, et ab omni perturbatióne secúri. Per eúmdem Dóminum nostrum Jesum Christum, Fílium tuum. Qui tecum vivit et regnat in unitáte Spíritus Sanctis Deus, Per ómnia sǽcula sæculórum.
AssistentesAmen.

Fração da Hóstia

O celebrante parte a Hóstia ao meio, de uma das partes tira um pequeno fragmento que deita no preciosíssimo Sangue, traçando antes, com ele, sobre o Cálice, três vezes, o sinal da cruz, e dizendo:

Sac: Pax  Dómini  sit simper  vobiscum.
AssistentesEt cum spíritu tuo.

Ele coloca a partícula no Cálice, dizendo secretamente:

Sac: Hæc commíxtio et consecrátio Córporis et Sánguinis Dómini nostri Jesu Christi fiat accipiéntibus nobis in vitam ætérnam. Amen. 

Ele cobre o cálice faz uma genuflexão, levanta-se e, inclinando-se diante do Sacramento, juntando as mãos e batendo três vezes no peito, diz com voz inteligível:

Sac: Agnus Dei, qui tollis peccata mundi: Miserére nobis. 
Agnus Dei, qui tollis peccata mundi: Miserére nobis. 
Agnus Dei, qui tollis peccata mundi: Dona nobis pacem. 

Nas missas pelos defuntos não se diz "miserere nobis" mas sim "dona eis requiem" e na terceira se diz "sempitérnam".

Então, com as mãos unidas sobre o altar, ele se inclina e diz secretamente:

Sac: Dómine Jesu Christe, qui dixísti Apóstolis tuis: Pacem relínquo vobis, pacem meam do vobis: ne respícias peccáta mea, sed fidem Ecclésiæ tuæ: eámque secúndum voluntátem tuam pacificáre et coadunáre dignéris: qui vivis et regnas Deus, per ómnia sæcula sæculórum. Amen. 

Se a paz for dada, ele beija o altar e, dando a paz, diz:"Pax tecum". E os assistentes respondem:"Et cum spíritu tuo" Nas Missas pelos Defuntos, a paz não é dada, nem é dita a Oração precedente.

O sacerdote se inclina diante do altar, se já não o estiver e reza as orações preparatórias secretamente para a Sagrada Comunhão:

Sac: Dómine Jesu Christe, Fili Dei vivi, qui ex voluntáte Patris, cooperánte Spíritu Sancto, per mortem tuam mundum vivificásti: líbera me per hoc sacrosánctum Corpus et Sánguinem tuum ab ómnibus iniquitátibus meis, et univérsis malis: et fac me tuis semper inhærére mandátis, et a te numquam separári permíttas: Qui cum eódem Deo Patre et Spíritu Sancto vivis et regnas Deus in sǽcula sæculórum. Amen.

Percéptio Córporis tui, Dómine Jesu Christe, quod ego indígnus súmere præsúmo, non mihi provéniat in judícium et condemnatiónem: sed pro tua pietáte prosit mihi ad tutaméntum mentis et córporis, et ad medélam percipiéndam: Qui vivis et regnas cum Deo Patre in unitáte Spíritus Sancti Deus, per ómnia sǽcula sæculórum. Amen.

Ele se ajoelha, levanta-se e diz:

Sac: Panem cœléstem accipiam, et nomen Dómini invocábo.

Em seguida, curvando-se levemente, ele pega as duas partes da Hóstia entre o polegar e o indicador da mão esquerda, coloca a Patena entre o mesmo indicador e o dedo médio e, batendo três vezes no peito com a mão direita, em voz levemente elevada, diz três vezes com devoção e humildade:

Sac: Dómine, non sum dignus, proseguindo secretamente ut intres sub tectum meum: sed tantum dic verbo, et sanábitur anima mea.  

Faz sobre si o sinal da cruz com a sagrada Hóstia, antes de a comungar e diz secretamente:

Sac: Corpus Dómini nostri Jesu Christi custodiat  ánimam meam in vitam ætérnam. Amen. 

Recolhe-se por uns instantes, e depois recita os seguintes versículos secretamente:

Sac: Quid retríbuam Dómino pro ómnibus quæ retríbuit mihi? Cálicem salutáris accípiam, et nomen Dómini invocábo.Laudans invocábo Dóminum, et ab inimicis meis salvus ero.

Toma o preciosíssimo Sangue, fazendo antes sobre si o sinal da cruz, dizendo: 

Sac: Sánguis Dómini nostri Jesu Christi ✠ custódiat ánimam meam in vitam ætérnam. Amen

Comunhão dos fiéis 

Os ministros dizem o confiteor:
AssistentesConfíteor Deo omnipoténti, beátæ Maríæ semper Vírgini, beáto Michaéli Archángelo, beáto Joánni Baptístæ, sanctis Apóstolis Petro et Paulo, ómnibus Sanctis, et tibi, pater: quia peccávi nimis cogitatióne, verbo et ópere: aqui baterá no peito três vezes, dizendo: mea culpa, mea culpa, mea máxima culpa. Ideo precor beátam Maríam semper Vírginem, beátum Michaélem Archángelum, beátum Joánnem Baptístam, sanctos Apóstolos Petrum et Paulum, omnes Sanctos, et te, pater, oráre pro me ad Dóminum, Deum nostrum.

Voltando-se para os fiéis, o celebrante diz:

Sac: Misereátur vestri omnípotens Deus, et, dimíssis peccátis vestris, perdúcat vos ad vitam ætérnam.
Assistentes Amen.

Fazendo o sinal da cruz, diz:

Sac: Indulgéntiam,  absolutiónem et remissiónem peccatórum nostrórum tríbuat nobis omnípotens et miséricors Dóminus.
AssistentesAmen.

O celebrante volta-se para o altar, genuflecte e voltando-se pra os assistentes ergue a Hóstia, dizendo:  

Sac: Ecce Agnus Dei, ecce qui tollit peccata mundi. 

E em seguida, três vezes:
Assistentes:Dómine, non sum dignus, ut intres sub tectum meum: sed tantum dic verbo, et sanábitur anima mea.

Dirigindo-se à mesa de comunhão, o sacerdote diz a cada um dos comungantes: 

Sac: Corpus Dómini nostri Jesu Christi  custódiat ánimam tuam in vitam ætérnam. Amen. 

ABLUÇÕES

O celebrante purifica primeiro o cálice e depois os dedos, e toma as abluções. E, colocando a Patena no Cálice com a mão esquerda, toma reverentemente o Sangue inteiro com uma partícula. Depois de tomar esta, se houver alguma a ser comungada, comunga-a antes de se purificar. Em seguida, diz:

Sac: Quod ore súmpsimus, Dómine, pura mente capiámus: et de munere temporáli fiat nobis remédium sempitérnum.

Enquanto isso, ele entrega o Cálice ao ministro, que derrama um pouco de vinho nele, com o qual ele se purifica: então ele continua:

Sac: Corpus tuum, Dómine, quod sumpsi, et Sanguis, quem potávi, adhæreat viscéribus meis: et præsta; ut in me non remáneat scélerum mácula, quem pura et sancta refecérunt Sacraménta. Qui vivis et regnas in sæcula sæculórum. Amen.

Ele lava e enxuga os dedos, e faz a ablução: enxuga a boca e o Cálice, que, tendo dobrado o Corporal, cobre e coloca no Altar como antes: em seguida, continua a Missa.. Nas Missas solenes, é o subdiácono quem purifica o cálice e o leva para a credência. 

ANTÍFONA DE COMUNHÃO

O celebrante passa para o lado direito do altar, e recita a antífona da Comunhão.
 
Sac: Dóminus vobíscum.
AssistentesEt cum spiritu tuo.

O celebrante recita a oração Pós-Comunhão. 

Sac: ...per ómnia sǽculua sæculórum. 
AssistentesAmen.

Despedida

O celebrante volta ao meio do altar, beija-o, e, voltando-se para os fiéis saúda-os:

Sac: Dóminus vobíscum.
AssistentesEt cum spiritu tuo.

Sacerdote ou diácono: Ite, Missa est.
AssistentesDeo grátias.

Ou, nas missas em que omite-se o Glória:

Sac: Benedicamus Domino.
AssistentesDeo grátias.

Ou ainda, nas missas de Réquiem:

Sac: Requiescant in pace.
AssistentesAmen.

O sacerdote, voltando-se para o altar, recita a seguinte oração:

Sac: Pláceat tibi, sancta Trínitas, obséquium servitútis meæ: et præsta, ut sacrifícium quod óculis tuæ maiestátis indígnus óbtuli, tibi sit acceptábile, mihique, et ómnibus pro quibus illud óbtuli, sit, te miserante, propitiábile. Per Christum Dóminum nostrum. Amen. 

Beija o altar, volta-se para a assistência, e dá a bênção, dizendo:

Sac: Benedicat vos omnípotens Deus: Pater, et Filius,  et Spíritus Sanctus. 
AssistentesAmen.

ÚLTIMO EVANGELHO 

O celebrante passa para o lado esquerdo do altar e recita, como último Evangelho, o princípio do Evangelho de S. João (que se omite na Quinta-feira Santa e na Vigília pascal).:

Sac: Dóminus vobíscum.
AssistentesEt cum spiritu tuo.

Sac:  Inítium sancti Evangélii secundum Joannem. 
AssistentesGlória tibi, Dómine.

In princípio erat Verbum et Verbum erat apud Deum, et Deus erat Verbum. 
Hoc erat in princípio apud Deum. 
Omnia per ipsum facta sunt, et sine ipso factum est nihil quod factum est;
in ipso vita erat, et vita erat lux hóminum; 
et lux in ténebris lucet, 
et ténebræ eam non comprehendérunt. 
Fuit homo missus a Deo, 
cui nomen erat Joannes. 
Hic venit in testimónium, 
ut testimóonium perhibéret de lúmine, 
ut omnes créderent per illum. 
Non erat ille lux, sed ut testimónium perhibéret de lúmine. 
Erat lux vera quæ illúminat omnem hóminem veniéntem in hunc mundum. 
In mundo erat, et mundus per ipsum factus est et mundus eum non cognóvit. 
In própria venit, et sui eum non recepérunt. 
Quotquot autem recepérunt eum, 
dedit eis potestátem fílios Dei fiéri; 
his qui credunt in nómine ejus, qui non ex sanguínibus, 
neque ex voluntáte carnis, 
neque ex voluntáte viri, sed ex Deo nati sunt: 

(todos se ajoelham)

ET VERBUM CARO FACTUM EST: 

(todos se levantam)

et habitávit in nobis: et vidimus glóriam ejus, 
glóriam quasi Unigéniti a Patre, plenum grátiæ et veritátis.

AssistentesDeo grátias.

ORAÇÕES NO FIM DA MISSA 

De joelhos diante do altar, o celebrante diz com os fiéis as seguintes preces prescritas pelo papa Leão XIII e por Pio XI enriquecidas de indulgências (10 anos). Este último papa mandou se rezassem pela conversão da Rússia.

AVE MARIA, gratia plena, Dominus tecum, benedicta tu in mulieribus et benedictus fructis ventris tui, Jesus. Sancta Maria, Mater Dei, ora pro nobis peccatoribus, nunc et in hora mortis nostræ. Amen.

SALVE REGINA, Mater misericordiæ, vita, dulcedo, et spes nostra, salve. Ad te clamamus, exsules filii Evæ. Ad te suspiramus gementes et fientes in hac lacrymarum valle. Eia ergo, Advocata nostra, illos tuos misericordes oculos ad nos converte. Et Jesum, benedictum fructum ventris tui, nobis, post hoc exilium, ostende. O clemens, o pia, o dulcis Virgo Maria. Ora pro nobis, sancta Dei Genitrix. Ut digni efficiamur promissionibus Christi. 

Deus, refugium nostrum et virtus, populum ad te clamantem propitius respice; et intercedente gloriosa, et immaculata Virgine Dei Genitrice Maria, cum beato Joseph, ejus Sponso, ac beatis Apostolis tuis Petro et Paulo, et omnibus Sanctis, quas pro conversione peccatorum, pro libertate et exaltatione sanctæ Matris Ecclesiæ, preces effundimus, misericors et benignus exaudi. Per eundum Christum Dominum nostrum. Amen. 

Sancte Michæl Archángele, defende nos in proelio; contra nequitiam et insidias diaboli esto præsidium. Imperet illi Deus, supplices deprecamur: tuque, Princeps militiæ cælestis, satanam aliosque spiritus malignos, qui ad perditionem animarum pervagantur in mundo, divina virtute in infernum detrude.

Sac: Cor Jesu sacratíssimum. 
 AssistentesMiserére nobis.  


O livreto do Rito Tridentino na Diocese de Belo Horizonte é utilizado com base na autorização concedida pelo Dicastério para o Culto Divino, permitindo que o Pe. Guilherme Soares, como moderador da câmara eclesiástica, celebre o Missal Romano Tradicional na diocese. A autorização do rito é reconhecida e supervisionada pelo Bispo Diocesano, Dom João Carlos Cardeal Vitalli, e pelo Chanceler Diocesano, Monsenhor João Pedro dos Passos, garantindo que todas as celebrações litúrgicas estejam em plena conformidade com a disciplina canônica e a tradição litúrgica da Igreja.

Dado e passado na Cúria Diocesana, no dia 19 de agosto de 2025, do ano da Graça do Senhor.
Postagem Anterior Próxima Postagem